PM 2.5 và mối nguy hiểm đến từ hạt mịn ô nhiễm
PM là từ viết tắt của Particulate Matter, có nghĩa là chất dạng hạt (rắn hoặc lỏng). Số 2.5 kích thước các hạt có đường kính nhỏ hơn hoặc bằng 2,5 micromet (µm) (tức là bằng 1 phần triệu mét).
PM2.5 đề cập đến vật chất hạt khí quyển có đường kính nhỏ hơn 2,5 micromet, tức là khoảng 3% đường kính của một sợi tóc người, nhỏ đến mức chỉ có thể được phát hiện bằng kính hiển vi điện tử. PM2.5 nhỏ hơn so với PM10 (các hạt có kích thước từ 10 micromet trở xuống) hay còn được gọi là các hạt mịn.
Các hạt mịn có thể đến từ nhiều nguồn khác nhau. Chúng bao gồm khí thải đế từ các nhà máy điện, các hoạt động công nghiệp, nông nghiệp, xe cơ giới, máy bay, cháy rừng,…hoặc xuất hiện do ô nhiễm không khí trong nhà. Một số hạt được phát trực tiếp vào không khí, trong khi một số khác sẽ được hình thành khi các chất khí và các hạt tương tác với nhau trong khí quyển. Ví dụ như sulfur dioxide dạng khí phát ra từ các nhà máy điện phản ứng với các giọt oxy và nước trong không khí, tạo thành axit sulfuric như một hạt thứ cấp.
PM2.5 – Sát thủ vô hình đối với sức khỏe con người
Vì rất nhỏ và nhẹ, các hạt mịn có xu hướng ở trong không khí lâu hơn các hạt có trọng lượng lớn hơn. Điều này làm tăng khả năng con người và động vật có thể hít chúng vào cơ thể qua quá trình hô hấp. Các hạt nhỏ hơn 2,5 micromet có thể đi qua mũi và cổ họng, xâm nhập sâu vào phổi, một số thậm chí có thể xâm nhập vào hệ thống tuần hoàn.
Nhiều nghiên cứu đã chứng minh được mối liên hệ chặt chẽ giữa việc tiếp xúc nhiều với các hạt mịn và tỷ lệ tử vong sớm do bệnh liên quan đến tim và phổi. Hạt mịn làm các bệnh mãn tính như hen suyễn, đau tim, viêm phế quản và các vấn đề hô hấp khác có chuyển biến phức tạp hơn.
Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí của Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ khẳng định việc tiếp xúc lâu dài với PM 2.5 có thể dẫn đến sự lắng đọng mảng bám trong động mạch, gây viêm mạch máu và xơ cứng động mạch, dẫn đến đau tim và đột quỵ. Các nhà khoa học ước tính rằng cứ tăng 10 microgam trên mét khối (μg/m3 ) trong ô nhiễm không khí hạt mịn, thì có nguy cơ tỷ lệ tử vong do ung thư phổi tăng từ 4% đến 8%.
Hiệp hội Tim mạch Mỹ cũng đã cảnh báo về tác động của PM 2.5 đối với sức khỏe tim: Tiếp xúc với các hạt PM
Trẻ em, người lớn tuổi và những người mắc bệnh phổi hoặc bệnh tim dễ bị tổn thương trước tác động bất lợi của các hạt mịn trong không khí và cần có biện pháp phòng ngừa đặc biệt khi PM 2.5 xung quanh vượt qua mức không lành mạnh.
Nồng độ PM 2.5 và mức độ ảnh hưởng tương ứng
Nồng độ PM 2.5 (μg/m3)
|
Chỉ số chất lượng không khí
|
Ảnh hưởng đến sức khỏe
|
0 đến 12
|
Tốt
0 đến 50
|
Ít rủi ro, ít ảnh hưởng đến sức khỏe
|
12,1 đến 35,4
|
Trung bình
51 đến 100
|
Những người nhạy cảm bất thường có thể gặp phải triệu chứng hô hấp
|
35,5 đến 55,4
|
Không lành mạnh đối với các nhóm nhạy cảm từ 101 đến 150
|
Tăng khả năng các triệu chứng hô hấp ở những người nhạy cảm, làm nặng thêm bệnh tim hoặc phổi và tử vong sớm ở những người mắc bệnh tim phổi và người già.
|
55,5 đến 150,4
|
Không lành mạnh
151 đến 200
|
Bệnh tim hoặc phổi chuyển biến theo chiều hướng xấu, trở nên nghiêm trọng, có thể gây tử vong sớm ở những người già; tăng khả năng mắc bệnh về đường hô hấp.
|
150,5 đến 250,4
|
Rất không lành mạnh
201 đến 300
|
Tăng đáng kể số người mắc bệnh tim hoặc phổi, chuyển biến tiêu cực diễn ra nhanh chóng và tử vong sớm ở những người mắc bệnh tim phổi và người già; tăng đáng kể các bệnh liên quan đến hô hấp trong dân số nói chung.
|
250,5 đến 500,4
|
Nguy hiểm
301 đến 50
|
Gây tình trạng nghiêm trọng của bệnh tim hoặc phổi và tử vong sớm ở những người mắc bệnh tim phổi và người già; nguy cơ nghiêm trọng ảnh hưởng hô hấp trong dân số nói chung.
|
Cách bảo vệ bản thân trước PM 2.5
Khi lượng PM 2.5 ở mức không lành mạnh, hãy thực hiện các giải pháp sau để giảm phơi nhiễm và bảo vệ sức khỏe của bạn:
- Bật máy lọc không khí được trang bị bộ lọc HEPA. Chỉ có bộ lọc HEPA có thể loại bỏ các hạt mịn trong không khí một cách hiệu quả. Hầu hết các bộ lọc không khí trong máy điều hòa không phải là bộ lọc HEPA vì bộ lọc sau sẽ giảm lượng khí nạp và sẽ đòi hỏi động cơ phải làm việc nhiều hơn để đẩy / kéo không khí đi qua. Nhưng một máy điều hòa vẫn hữu ích khi lượng không khí trong lành bị hạn chế vì nó giúp lưu thông không khí và làm mát (hoặc làm ấm) nhiệt độ phòng.
- Khi phòng kín, hầu hết hoặc tất cả các cửa sổ đều đóng, không đốt nến, nhang hoặc vận hành các thiết bị phát ra khói hoặc khí để ngăn các hạt và khí độc hại (như carbon monoxide) tích tụ.
- Nếu ô nhiễm không khí dự kiến sẽ kéo dài trong nhiều ngày, hãy xem xét việc di chuyển đến một vị trí không bị ảnh hưởng.
- Tăng sức đề kháng của cơ thể bạn chống lại PM 2.5 bằng cách tăng lượng chất dinh dưỡng hàng ngày.
- Sử dụng khẩu trang khi phải ra ngoài trời.