Máy sục ozone có tốt không?

Hầu hết mọi người đều biết đến ozone với sự xuất hiện ở tầng ngoài khí quyển, thực hiện vai trò ngăn bức xạ có hại từ Mặt trời đến Trái đất. Gần đây, sự xuất hiện của ozone trên bề mặt Trái đất cũng được xếp vào danh mục chất gây ô nhiễm không khí. Tuy nhiên, trên thị trường lại bày bán nhiều loại máy tạo khí ozone với mục đích khử mùi, diệt khuẩn, khử độc thực phẩm. Các thông tin này gây ra những đánh giá trái chiều đối với người dùng. Vậy, máy ozone khử độc thực phẩm có thực sự tốt? Chúng có thể giúp loại bỏ vi khuẩn gây hại trên bề mặt thực phẩm cũng như hóa chất tồn dư đúng như lời từ nhà bán hàng? Bài viết dưới đây sẽ đi sâu hơn về các vấn đề này, phân tích cụ thể nguyên lý hoạt động của ozone cũng như những yếu tố lợi và hại khi sử dụng máy tạo ozone; giúp bạn đọc tìm ra câu trả lời chính xác cho việc: “Máy sục ozone có tốt không?”

Ozone là gì?

Ozone là một chất khí. Phân tử ôzôn có ba nguyên tử ôxy (O3). Ôzôn rất mạnh vì nguyên tử ôxy thứ ba có thể dễ dàng thoát ra và bám vào các chất khác. Tính chất phản ứng cao này có thể có khả năng làm thay đổi thành phần hóa học của một số chất trong không khí và ảnh hưởng đến tế bào trên cơ thể nếu chúng ta hít thở khí ozone trong một khoảng thời gian đủ dài.

Cấu trúc hóa học của ozone

Thực tế, ozone được chia thành 2 loại: Ozone "tốt" và ozone "xấu". Nếu như ozone có trong tầng bình lưu là ozone “tốt” với vai trò ngăn tia cực tím, thì ozone ở tầng mặt đất được cảnh báo nguy hại vì chúng được tạo ra do sự tương tác của ánh sáng mặt trời với một số chất hóa học được thải ra môi trường, bao gồm khí thải xe cộ và nhà máy công nghiệp. Thực tế, ozone trong tự nhiên cũng được tạo ra khi sét đánh, đó là lý do tại sao con người có thể ngửi thấy mùi ozone sau một cơn bão. Rõ ràng, Ozone dù tinh khiết hay pha trộn với các hóa chất khác đều có thể gây hại cho sức khỏe.

Ozone có hại không?

Cho dù ozone được trộn với các hóa chất khác hoặc ở dạng tinh khiết, nó có thể gây hại cho hệ hô hấp của con người khi hít phải. Từ đầu thế kỷ 20, các chuyên gia y tế đã cảnh báo về sự nguy hiểm của ozone. Giống như phản ứng với các chất bên ngoài cơ thể, nó có thể phản ứng với các mô sống bên trong cơ thể. Điều này có nghĩa là ozone có thể gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe như ho và viêm đường thở; nó cũng có thể làm giảm chức năng phổi và gây hại cho mô phổi. Một số nhóm như trẻ em, người mắc bệnh hen suyễn và người lớn tuổi đặc biệt dễ bị tổn thương.
Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA) đặt ra các tiêu chuẩn về chất lượng không khí ngoài trời để bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Có sáu chất gây ô nhiễm không khí mà cơ quan này đã thiết lập các tiêu chuẩn và ozone là một trong số đó. Mặc dù vậy, với đặc tính oxy hóa khử mạnh của mình, ozone lại mang đến hiệu quả mạnh mẽ trong việc khử mùi, diệt khuẩn; đó cũng là lý do giải thích tại sao mặc dù ozone không nên tiếp xúc trực tiếp với con người những các thiết bị tạo khí ozone vẫn được bày bán rộng rãi trên thị trường. Xuất phát từ lý do đó, Cơ quan Quản lý Thực phẩm & Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) yêu cầu các thiết bị tạo ozone trong nhà chỉ được tạo ra tối đa 50 ppb (phần tỷ) ozone. Viện Quốc gia về An toàn và Sức khỏe Nghề nghiệp (NIOSH) khuyến cáo rằng mức ozone trong nhà không được lớn hơn 100 ppb.

Ozone ở tầng bình lưu giúp ngăn ngừa sự tác động của tia cực tím Mặt trời đến Trái đất

Máy sục ozone là gì?

Máy sục ozone là một loại máy tạo ozone, là thiết bị tạo ozone có chủ đích tạo ra khí ozone và sử dụng luồng khí đó để sục vào trong nước với mục đích loại bỏ các vi sinh vật và dư lượng hóa chất tồn tại trên bề mặt thực phẩm cũng như trong nước.
Tại Việt Nam, máy sục ozone cũng đang được người dân sử dụng. Không chỉ dùng trong các gia đình, tại các nhà máy chế biến thực phẩm quy mô lớn, ozone cũng được sử dụng để khử độc thực phẩm. Nhiều nghiên cứu khoa học chỉ ra rằng, sử dụng nước ozone hóa không chỉ giúp thực phẩm trở nên sạch hơn mà còn giúp chúng tươi lâu hơn, làm chậm quá trình chín của hoa quả.

Ở nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam, máy sục ozone được sử dụng rộng rãi để khử độc thực phẩm

Máy sục ozone hoạt động như thế nào?

Máy sục ôzôn tạo ra ôzôn bằng cách phá vỡ các phân tử ôxy (O2) thành các nguyên tử oxy đơn lẻ (O), sau đó gắn với các phân tử ôxy khác trong không khí để tạo thành ôzôn (O3). Trên thực tế, nguyên lý này được thực hiện thông qua các cách sau:

Tia cực tím

Máy tạo ôzôn bằng tia cực tím là loại ít tốn kém nhất nhưng kém hiệu quả nhất. Máy tạo ôzôn bằng tia cực tím tạo ra ôzôn bằng cách tách các phân tử ôxy bằng tia UV. Các thiết bị này tương đối mất nhiều thời gian và điện năng hơn để tạo ra một lượng tương đối nhỏ ôzôn. Điều này làm cho chúng không phù hợp với việc khử mùi trong không gian nhưng với mục đích khử độc thực phẩm trong gia đình, chúng là sự lựa chọn hoàn hảo.

Phóng điện Corona

Máy sục ozone bằng phóng điện corona hoạt động theo cách tương tự như tia sét, chia tách các phân tử oxy với dòng điện để tạo ra ozon. Một máy phát phóng điện hào quang hoạt động bằng cách tạo ra một điện trường trên bề mặt chia tách các phân tử oxy trong phòng thành các nguyên tử đơn lẻ, chúng ngay lập tức kết hợp lại để tạo ra khí ozone.
Máy tạo ozone phóng điện corona rất mạnh và hiệu quả, tuy nhiên, chúng tạo ra nhiệt lượng đáng kể vì cần nhiều năng lượng để tạo ra dòng điện mạnh.

Plasma lạnh

Trong khi phóng điện hào quang sử dụng dòng điện và tia cực tím sử dụng tia UV, loại máy tạo ôzôn này phân tách các nguyên tử oxy bằng cách sử dụng plasma lạnh được tạo ra từ hai ống neon đặt cạnh nhau trong một buồng kín. Một điện cực nhiễm điện trong buồng, tạo ra một điện trường giữa hai ống.
Giống như một máy phát phóng điện hào quang, điện trường này chia cắt các nguyên tử ôxy, chúng kết hợp lại để tạo ra khí ôzôn. Không giống như máy phát điện phóng điện corona, máy phát plasma lạnh tạo ra rất ít nhiệt nhưng tạo ra cùng một lượng khí ozone. Tuy nhiên, các thiết bị này cồng kềnh và đắt hơn đáng kể so với các máy tạo ozone khác.

Điện phân

Loại máy tạo ozone này được sử dụng để xử lý nước. Máy bơm nước vào máy tạo ôzôn, máy sẽ phân tách các phân tử ôxy trong nước để tạo ôzôn. Không giống như các phương pháp xử lý hóa học vẫn tồn tại trong nước, phương pháp xử lý nước bằng ozone phân giải thành oxy, không để lại dư lượng có hại.

Ozone khử trùng thực phẩm như thế nào?

Như đã trình bày ở trên, Ôzôn là một dạng ôxy có chứa ba nguyên tử ôxy trên mỗi phân tử (O3) thay vì hai (O2) bình thường. Trong 3 nguyên tử này, một nguyên tử có liên kết kém bền vững, chúng có xu hướng phân tách và liên kết với chất khác để đạt được trạng thái bền vững.
Quá trình oxy hóa làm thay đổi các chất về mặt hóa học và rất có khả năng là một phân tử có màu hoặc có mùi sẽ bị biến thành phân tử không có màu hoặc có mùi. Do đó, quá trình oxy hóa có thể loại một số màu và phá hủy một số hợp chất gây mùi và hương vị trong nước, trên bề mặt đồ vật tồn tại trong nước ozone hóa. Nó cũng có thể tiêu diệt vi khuẩn và vi rút bằng cách tấn công và phá vỡ thành tế bào hoặc lớp phủ bảo vệ của chúng.
Ozone là một loại khí, vì vậy chúng không yêu cầu được lưu trữ trong bất kỳ thiết bị nào. Đặc biệt, ozon không ổn định. Khi trộn lẫn với không khí, chúng nhanh chóng biến mất bằng cách trở lại thành oxy thông thường, tuy nhiên, ozon hòa tan trong nước — dễ dàng hơn oxy thông thường khoảng 13 lần — vì vậy, khi sục ozone vào trong nước, có thể sử dụng nước ozone hóa như một chất khử độc.

Không chỉ trong các gia đình, tại nhiều nhà máy chế biến thực phẩm, bếp ăn công nghiệp cũng sử dụng máy sục ozone khử độc thực phẩm

Các biện pháp an toàn khi sử dụng máy sục ozone

Thực tế cho thấy, ozone được ứng dụng trong xử lý nước lần đầu tiên tại Nice, Pháp vào năm 1906; ngay sau đó, máy sục ozone được phát triển rộng khắp trên thế giới, đáp ứng tối đa yêu cầu khử trùng, khử mùi trong nước và sau này là trong không khí. Tuy nhiên, với những tác động nhất định của ozone với con người, việc áp dụng các biện pháp an toàn khi sử dụng máy sục ozone là hoàn toàn cần thiết.
HSVN Toàn Cầu khuyến nghị người dùng một số biện pháp an toàn sau:
- Lựa chọn máy sục ozone có công suất phù hợp với yêu cầu sử dụng
- Sử dụng máy ozone sục thực phẩm có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng
- Nên thực hiện khử độc thực phẩm với máy sục ozone trong hộp kín, có nắp đậy, sử dụng trong phòng thông thoáng
- Khi máy sục ozone đang làm việc, không nên ngửi trực tiếp ở cự ly gần, trong thời gian dài
- Khi xuất hiện triệu chứng đâu đầu, mệt mỏi sau khi tiếp xúc với ozone, nên đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám
Lưu ý, ozone chỉ có khả năng khử độc, khử mùi, diệt khuẩn trên bề mặt thực phẩm, các loại hóa chất được bơm, ăn sâu vào bên trong không thể xử lý bởi ozone.